İnternette ve Sosyal Medyada Veri Güvenilirliği ve Etkileri
Haberleşme ve bilişim teknolojilerinde yaşanan gelişmelerle birlikte; internet, toplumun günlük yaşantısında daha fazla yer edinmiş, günümüzde sosyal medya platformları, bilgi ve haber akışının yoğun olarak gerçekleştiği dijital ortamlar haline gelmiştir. Geleneksel haber kaynaklarından farklı olarak, sosyal medyada her bir kullanıcı aynı zamanda “haber ve veri kaynağı” olarak görev alabilmektedir.
Bu durum, sosyal medyada yer alan haberlerin sayı ve çeşitliliğinin kontrolsüz şekilde artmasına neden olabilmektedir. İnternette yayılan bilgilerin, çoğu zaman derlenmemiş “ham veri” şeklinde olması, kullanıcıların hangi verileri ne şekilde yorumlaması ve hangi sonucu çıkarması gerektiği noktasında da soru işaretleri oluşturabilmektedir. Bütün bunların ortaya çıkardığı en kritik sorun, bilgi ve haberlerin güvenilirliği ve bunların toplumsal etkileridir. Geleneksel medya aracılığı ile elde edilen bilgilerin doğruluğu da çoğu zaman sorgulansa da, sosyal medya aracılığı ile yayılan bilgilerin kapsamı ve yöntemi belli olan bir kontrol mekanizmasından uzak olması nedeniyle toplum üzerinde daha büyük etkileri olabilmektedir. Ülkemizde, üniversite öğrencileri arasında gerçekleştirilen bir çalışmada, katılımcıların medya haberlerine olan güven düzeyi sorgulanmıştır.
Haber kaynakları arasında güvenilirliği etkileyen başlıca unsurlar aşağıda listelenmektedir:
- Haberde taraflılık
- Haber kaynaklarıyla yakın ilişkiler/çıkar ilişkileri
- Yalan haber
- Haberde çarpıtma ve bilginin kasıtlı olarak gizlenmesi
- Haberde ideolojik yanlılık
- Haberde yönlendirme yapılması
- Haberin toplanmasındaki yöntemler
- Habere yorum katılması
- Haberde bilgi eksikliği
- Medyanın sahiplik yapısı/ticari bir yapılanma olması
- Medyada özdenetim/kendi kendini denetleme eksikliği
- Haberde gizli ya da açık reklam yapılması
Sosyal medya sahip olduğu kullanıcı ağı ve teknolojik altyapı ile birlikte, bilgilendirme, gündem yaratma, bilgi dezenformasyonu (bilinçli veya bilinçsiz olarak gerçekleştirilen) ve algı yönetimi gibi çeşitli toplumsal etkilere neden olabilmektedir. Bu toplumsal etkiler sosyal, ekonomik, kültürel vb. birçok yan etkiler doğurabilmektedir. Ülkemizde internet ve sosyal medya üzerinden bilgi dezenformasyonu örnekleri ve etkilerine örnekler aşağıda gösterilmektedir.
- Terör olayları sırasında, çeşitli sosyal medya kanalları aracılığıyla saat ve konum bilgisi verilerek alışveriş merkezi, vb. toplumsal mekânlarda bombalama gibi terör olayları gerçekleştirileceğine dair haberlerin kontrolsüz şekilde yayıldığı birçok kez görülmüştür.
- Sosyal medyada yayılan bir habere göre, The Daily Telegraph adlı gazete tarih ve saat bilgisi bile vererek İstanbul’da deprem olacağı haberini yayınlamıştı.
- Acil kan ihtiyacı olduğuna ilişkin sosyal medya üzerinden çoğu zaman doğruluk değeri taşımayan bilgilerin kontrolsüz bir şekilde yayılması örnekleri, sağlık birimlerinde yığılmalar olmasına sebebiyet vermiş ve olay sonrası kriz yönetimine olumsuz etkileri gözlenmiştir.
BU KONU HAKKINDA UZMANIMIZDAN HEMEN BİLGİ VE DESTEK ALMAK İSTERSENİZ LÜTFEN FOR YOU BİLİŞİM İLETİŞİM HATTIMIZI ARAYINIZ!..
